کد مطلب:129714 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:129
شهادت عبیدالله بن علی بن ابی طالب
شـایـد اولیـن كـسـی كـه تـصـریـح دارد بـر اینكه وی در كربلا كشته شد، شیخ مفید در الارشـاد بـاشد. وی در باب ذكر اولاد امیرالمؤمنین (ع) می نویسد: «و محمد الاصغر، ملقب بـه
ابـوبكر و عبیداللّه كه هر دو در طف به همراه برادرشان حسین (ع) كشته شدند. مادر این دو، لیلی بنت مسعود دارمی است.» [1] .
هـمـچـنـین شیخ طبرسی در ذكر اولاد امیرالمؤمنین (ع) می نویسد: «و محمد أصغر ملقب به ابـی بـكـر و عـبـیـداللّه كه هر دو با برادرشان در كربلا به شهادت رسیدند، مادرشان لیلی بنت مسعود دارمیه است». [2] .
اربـلی نـیـز در كـشـف الغـمـه بـه نـقـل از شـیـخ مـفـیـد از طـبـرسـی و مـفید تبعیت كرده است. [3] مـرحـوم مـظـفـر تـصـریـح دارد بـه ایـنـكـه او از شـهـیـدان طـفّ اسـت. [4] .
قلقشندی نیز قائل به همین مطلب است [5] مزّی در ذكر اولاد امام امیرالمؤمنین (ع) گـویـد: «و گـفـتـه مـی شـود كـه عـبـیـداللّه مـلقـب بـه أبوعـلی در كـربـلا كـشته شد.» [6] .
در تـاریخ خلیفه آمده است كه او به همراه حسین (ع) كشته شد و مادرش رباب بنت امریء القیس بود. [7] .
در زیارت رجبیه آمده است: «السلام علی عبیداللّه بن امیرالمؤمنین (ع)». [8] .
اما ابوالفرج اصفهانی در مقاتل الطـالبـیـین می نویسد: «... از پدرش نقل می كند: اینكه می گویند عبیداللّه بن علی همراه حسین (ع) كشته شد، خطاست. عبیداللّه در جنگ مدار كشته شد [9] و یاران مختار بن ابی عبیده او را كشتند. و من او را در مدار دیدم.» [10] .
ابن ادریس گوید: «شیخ ما مفید در كتاب الارشاد بر این باور است كه عبیداللّه نهشلی در كـربـلا هـمراه برادرش حسین (ع) به قتل رسید و این بدون شك یك خطای محض است، چرا كـه عـبـیـداللّه نـهشلی در سپاه مصعب و از جمله یاران وی بود؛ و یاران مختار وی را در مذار [11] كشتند و قبرش در آنجا پیدا است.
خـبـر ایـن مـوضـوع مـتـواتـر است. از جمله هنگامی كه از شیخ ما، ابوجعفر، در الحائریات دربـاره آنـچه مفید در ارشاد نوشته است، پرسیدند، پاسخ داد كه عبیداللّه نهشلیه به دسـت یـاران مـخـتـار در مـذار كـشـتـه شـد و قـبـر او در مـیـان مـردم آن سـامـان مـشـهـور اسـت.» [12] .
از مـجـمـوع آنچه درباره كشته شدن عبیداللّه بن علی نوشته اند، چنین استفاده می شود كه شـهـادت وی در طـف هـمـراه امام حسین (ع) را به آسانی نمی توان پذیرفت و همه آنها به سـخـن شـیـخ مـفـیـد بر می گردد. اما در مقابلش نقلهای فراوانی حاكی از آن است كه او در كربلا
كشته نشد. از این اخبار به سادگی نمی توان گذشت به ویژه آنكه ناقلان آنها، خـود در عـلم انـسـاب از خبرویت كامل برخوردارند: مانند مصعب الزبیری در نسب قریش، یا ابن فندق در كتاب لباب الانساب یا اندلسی در جمهرة انساب العرب و دیگران.
در ایـن مـیـان سـخن كسانی [13] كه می گویند همه ی مورخان درباره ی كشته شدن وی در كربلا اتفاق نظر دارند، بسی شگفت انگیز است.
ابـوبكر و عبیداللّه كه هر دو در طف به همراه برادرشان حسین (ع) كشته شدند. مادر این دو، لیلی بنت مسعود دارمی است.» [1] .
هـمـچـنـین شیخ طبرسی در ذكر اولاد امیرالمؤمنین (ع) می نویسد: «و محمد أصغر ملقب به ابـی بـكـر و عـبـیـداللّه كه هر دو با برادرشان در كربلا به شهادت رسیدند، مادرشان لیلی بنت مسعود دارمیه است». [2] .
اربـلی نـیـز در كـشـف الغـمـه بـه نـقـل از شـیـخ مـفـیـد از طـبـرسـی و مـفید تبعیت كرده است. [3] مـرحـوم مـظـفـر تـصـریـح دارد بـه ایـنـكـه او از شـهـیـدان طـفّ اسـت. [4] .
قلقشندی نیز قائل به همین مطلب است [5] مزّی در ذكر اولاد امام امیرالمؤمنین (ع) گـویـد: «و گـفـتـه مـی شـود كـه عـبـیـداللّه مـلقـب بـه أبوعـلی در كـربـلا كـشته شد.» [6] .
در تـاریخ خلیفه آمده است كه او به همراه حسین (ع) كشته شد و مادرش رباب بنت امریء القیس بود. [7] .
در زیارت رجبیه آمده است: «السلام علی عبیداللّه بن امیرالمؤمنین (ع)». [8] .
اما ابوالفرج اصفهانی در مقاتل الطـالبـیـین می نویسد: «... از پدرش نقل می كند: اینكه می گویند عبیداللّه بن علی همراه حسین (ع) كشته شد، خطاست. عبیداللّه در جنگ مدار كشته شد [9] و یاران مختار بن ابی عبیده او را كشتند. و من او را در مدار دیدم.» [10] .
ابن ادریس گوید: «شیخ ما مفید در كتاب الارشاد بر این باور است كه عبیداللّه نهشلی در كـربـلا هـمراه برادرش حسین (ع) به قتل رسید و این بدون شك یك خطای محض است، چرا كـه عـبـیـداللّه نـهشلی در سپاه مصعب و از جمله یاران وی بود؛ و یاران مختار وی را در مذار [11] كشتند و قبرش در آنجا پیدا است.
خـبـر ایـن مـوضـوع مـتـواتـر است. از جمله هنگامی كه از شیخ ما، ابوجعفر، در الحائریات دربـاره آنـچه مفید در ارشاد نوشته است، پرسیدند، پاسخ داد كه عبیداللّه نهشلیه به دسـت یـاران مـخـتـار در مـذار كـشـتـه شـد و قـبـر او در مـیـان مـردم آن سـامـان مـشـهـور اسـت.» [12] .
از مـجـمـوع آنچه درباره كشته شدن عبیداللّه بن علی نوشته اند، چنین استفاده می شود كه شـهـادت وی در طـف هـمـراه امام حسین (ع) را به آسانی نمی توان پذیرفت و همه آنها به سـخـن شـیـخ مـفـیـد بر می گردد. اما در مقابلش نقلهای فراوانی حاكی از آن است كه او در كربلا
كشته نشد. از این اخبار به سادگی نمی توان گذشت به ویژه آنكه ناقلان آنها، خـود در عـلم انـسـاب از خبرویت كامل برخوردارند: مانند مصعب الزبیری در نسب قریش، یا ابن فندق در كتاب لباب الانساب یا اندلسی در جمهرة انساب العرب و دیگران.
در ایـن مـیـان سـخن كسانی [13] كه می گویند همه ی مورخان درباره ی كشته شدن وی در كربلا اتفاق نظر دارند، بسی شگفت انگیز است.
[1] الارشاد، ج 1، ص 354؛ و در المعارف (ص 210) آمده است: ليلي بنت مسعود بن خالد نهشلي.
[2] تاج المواليد، ضمن المجموعة النفيسه، ص 95.
[3] كشف الغمه، ج 2،ص 66.
[4] بطل العلقمي، ج 1، ص 303.
[5] مآثر الانافه، ص 118.
[6] تهذيب الكمال، ج 20، ص 479.
[7] تاريخ خليفه، ص 145. طرفه اينكه گفته مي شود مادرش رباب بنت امريء القـيس است و اين را هيچ كس نگفته است، چرا كه مطابق مشهور وي مادر عبداللّه شيرخوار بوده است.
[8] بحار، ج 101، ص 339.
[9] مـدار بـه فـتـح ميم اسم مكان است از دار يدور: مكاني است در حجاز در سرزمين عدوان يا غدانه. (ر.ك: معجم البلدان، ج 5، ص 74).
[10] مـقـاتـل الطـالبـيين، ص 92. مسعودي اندلسي،انساب العرب، ص230. در اثبات الوصـيـه ص 131، ابـن قـتـيـبـه در المـعـارف، ص 401، اعـرجـي در مـنـاهـل الضـرب فـي انساب العرب، ابن طقطقي در الاصيلي في انساب الطالبيين، ص 57، ابـن عـمـاد در شـذرات الذهـب، ج 86 ص 75 و تـاريـخ اهـل البـيـت، ص 98 و ربـيعي دمشقي در تاريخ مولد العلماء و وفياتهم، ج 1، ص 172 نوشته اند كه عبيداللّه ياد شده در واقعه طف در كربلا كشته نشد.
ابـن فـنـدق در لبـاب الانساب (ج 1، ص 397) نوشته است كه عبيداللّه بن علي بن ابي طالب در سن حدود پنجاه سالگي و به دست ابن حريث كشته شد.
مـصـعـب زبـيـري در نـسـب قـريـش (ص 43) گـويد: «پس از چيره شدن مختار بر كوفه، عبيداللّه بن علي نزد وي آمد، ولي آنچه را كه دوست مي داشت نزد او نيافت. پنداشته اند كه مختار به وي گفت: رياست اين كار ما با مردي است كه در اين كار سلاح نمي كشد، اما اگر تو بخواهي برايت سلاح مي كشم. در آن صورت اگر تو رئيس ما باشي سلاح به حـال تو زياني ندارد و ما با تو بيعت مي كنيم. آنگاه عبيداللّه از نزد او عازم بصره شد و در آنجا گروهي را بر خود گرد آورد. سپس مصعب در پي او فرستاد و عبيداللّه نزد وي آمـد و پـيـوسته آنجا بود تا آن كه مصعب بر ضد مختار قيام كرد. آنگاه محمد بن اشعث بن قـيـس كـنـدي بـه حضور او رسيد... پس عبيداللّه همراه پيش قراولان مصعب به او پيوست. يـاران مـخـتـار او را شـنـاخـتـنـد و مـحـمـد را كـشـتـنـد. عـبـيـداللّه را نيز در تاريكي شب به قتل رساندند.»
[11] حموي رومي در معجم البلدان (ج 5، ص 88) مي نويسد: مذار به فتح و آخرش راء، در مـيـسان، ميان واسط و بصره واقع است و قصبه ميسان محسوب مي گردد. از آنجا تا بـصـره چـهـار روز راه است و در آنجا زيارتگاهي آباد، با شكوه و بزرگي است. براي آبـاداني آن اموال زيادي خرج شده است. موقوفات بسياري دارد و نذورات را به آنجا مي برند؛ و آن قبر عبداللّه بن علي بن ابي طالب است... يكي از جنگهاي مصعب بن زبير در مذار روي داد.
[12] السرائر، ص 155.
[13] ر.ك: مدينة حسين (ع)، ص 38.